Hoe vertel je het verhaal van een ander?

Je wilt een belangrijk verhaal vertellen. Het probleem is alleen… het is niet jouw verhaal. Je was er niet zelf bij en dat maakt het lastig. Kijk, als je iets vertelt dat je zelf hebt meegemaakt, dan weet je de details nog, je weet nog hoe het was, wat je van de situatie vond en welk gevoel dat opriep.
Maar hoe werkt storytelling als je het verhaal niet zelf hebt meegemaakt?

Voorbeeld: pionieren in de energiemarkt

Sophie vertelde in mijn storytellingtraining een verhaal waar ze niet zelf bij was geweest. Het is het oorsprongsverhaal van het bedrijf waar ze werkt. Zo begon ze:

‘Zeven jaar geleden werkte Daniël in de energiemarkt. Daar zag hij iets heel raars, waarvan hij vond dat dat echt niet kon: er werden groene certificaten geplakt op grijze stroom uit kolencentrales. Omdat de overheid er niets aan deed, besloot Daniël dat zelf dan maar te doen. Na een analyse kwam hij tot de conclusie dat de energieleverancier er tussenuit moest, want daardoor was de klant onwetend over de bron, waar hun energie vandaan kwam.’

Ze vond het erg lastig en het verhaal haperde. Ze zocht wanhopig naar woorden, keek omhoog, naar links, dan weer in de camera. Na 10 zinnen maakt ze er met zichtbare opluchting een slot aan: ‘The End.‘

Tip #1: breng de hoofdpersoon tot leven

Haar probleem was dat ze niet precies wist wat er gebeurd was. Ze kende het verhaal slechts op hoofdlijnen, waardoor het een vlak betoog werd. Inhoudelijk was het een pareltje, maar het had nog wat extra’s nodig om er een boeiend verhaal van te maken. Allereerst: een hoofdpersoon, iemand van vlees en bloed, die we een beetje leren kennen. Als je bijvoorbeeld naar een film kijkt, dan identificeer je je met de hoofdpersoon, zodat je in het verhaal komt en meeleeft. Dat gebeurt ook als je naar een verhaal luistert. Dan wil je weten wat de drijfveren zijn. Wil Daniël de planeet redden? Onrechtvaardigheid bestrijden? Zich bewijzen? Je kunt die motieven benoemen, en nog mooier is het om het in de emotie te laten zien. Of in een dialoog.

Ervaar het zelf in de training ‘Overtuigen met Storytelling’

Tja, en dat is allemaal best lastig als je er niet bij was. Mijn reactie aan Sophie was dan ook: waarom vraag je het Daniël niet zelf? Laat hem zijn verhaal aan jou vertellen, dan kom je het te weten. En vraag dan ook ‘was je boos op je vorige werkgever?’, ‘wat was het lastigste probleem om op te lossen?’, ‘waar ben je nu trots op?’ Vervolgens kun je die emotie toevoegen in het verhaal. Al fantaserend verzin ik het volgende verhaal:

‘Zeven jaar geleden werkte Daniël bij een energiereus. Hij deed gewoon zijn werk, maar na een tijdje werd hij bozer en bozer. Zijn ogen waren open gegaan. Klanten werden verdorie gewoon belazerd: er werden groene certificaten geplakt op grijze stroom uit kolencentrales. Steeds vaker lag hij ’s nachts te woelen: ‘wil ik hier nog wel aan meewerken?’ Op een gegeven moment was het genoeg. Basta! Met vuur in zijn ogen vertelde hij in zijn ontslaggesprek dat hij het schofterig vond. Een dag later begon hij zijn plan voor een energiebedrijf nieuwe stijl uit te werken. En daar mag ik nu aan meewerken!’

Tip #2: vertel vanuit je eigen perspectief

‘Een andere manier is om jezelf als hoofdpersoon neer te zetten,’ vertelde ik Sophie. ‘Zo kun je vertellen hoe jij reageerde toen je het verhaal voor het eerst zelf hoorde of las. Wat deed dat met je? Welk deel maakte jou blij of boos? Op die manier deel je wat voor jou belangrijk is en leren we jou beter kennen.’

Sophie is trots op het bedrijf en staat volledig achter het plan dat het transparanter moet, zodat klanten echt groene stroom krijgen als ze daarvoor kiezen. Ze zou haar verhaal vanuit háár perspectief kunnen vertellen (ook deze versie verzin ik nu zelf eventjes):

‘Ik werk hier nu een paar maanden, en het is een verademing. Gelijk op de eerste dag merkte ik dat de mensen hier heel open en behulpzaam met elkaar omgaan. Toen ik vastliep in het backoffice systeem, namen twee collega’s alle tijd om me te helpen, zo lief. De mensen hebben hier echt een hart voor elkaar. Tussendoor vertelden ze me over de oprichter, Daniël. Hoe hij geworsteld had met zijn geweten bij het vorige energiebedrijf waar hij werkte. De greenwashing, de oneerlijkheid, het winstbejag. Hij kon er niet langer tegen en is toen zelf dit bedrijf begonnen, met een totaal andere insteek. Het voelt hier zo goed. Ik doe nu goed. Ik help de wereld groener te maken, en kan niet wachten tot ik volgende week Daniël ga ontmoeten.’

Dit is makkelijker hè? Je kunt gewoon vertellen zoals het voor jou was. Nu is het stiekem toch weer een eigen verhaal geworden… 😀